گل‌فشان یکی از پدیده‌های شگفت‌انگیز طبیعت است که بر اساس نظر کارشناسان، این پدیده شاخص ژئوتوریستی در معدود نقاط جهان وجود دارد. در ایران اما گل‌فشان‌ها در دو منطقه شمالی و جنوبی کشور قرار دارند؛ گل‌فشان‌های جنوب در جلگه ساحلی دریای عمان در جنوب استان سیستان و بلوچستان و استان هرمزگان و گل‌فشان‌های شمالی هم در شمال استان گلستان و در شهرستان آق‌قلا قرار دارند.
به گفته کارشناسان بوم‌شناسی گل‌فشان‌های سواحل شمالی دریای عمان، از فشار حرکت صفحه اقیانوسی همین دریا به وجود آمده‌اند و گل‌فشان‌های شمال ایران هم از فشار حرکت زیر صفحه قاره‌ای ایران تشکیل‌شده‌اند.
گل‌فشان «تنگ» معرف‌ترین و فعال‌ترین گل‌فشان ایران
کارشناس گردشگری چابهار می‌گوید: بر اساس آخرین آمارها از حدود ۸۰۰ گل‌فشان شناسایی‌شده در دنیا، ۳۰ گل‌فشان در جنوب ایران قرار گرفته است که ۱۵ عدد آن‌ها، بین بندر جاسک و میناب، ۹ تا بین چابهار و بندر جاسک و ۶ تای بقیه هم بین چابهار و مرز ایران و پاکستان (به‌ویژه شمال خلیج گواتر) قرار دارند؛ البته این گل‌فشان‌ها همه فعال نیستند و بنا به فصل و شرایط جوی و تغییرات زمین می‌توانند گاهی یا پیوسته فعال یا غیرفعال باشند.
واحد بخش بلوچ در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، می‌افزاید: گل‌فشان منطقه «تنگ»، معروف‌ترین گل‌فشان جنوب ایران است چراکه این گل‌فشان هنوز فعال و زنده است.
کارشناس گردشگری محلی چابهار می‌گوید: گل‌افشان منطقه «تنگ» که مردم محلی به آن گل‌فشان «پانگ» می‌گویند در حدود ۹۰ کیلومتری غرب بندر کنارک و در دشت «کهیر» نرسیده به روستا و بندر صیادی تنگ و ۳۰ کیلومتری روستای کهیر قرار دارد.
به گفته این کارشناس این گل‌فشان ۳ تپه گل‌فشان کوچک دارد که تنها یکی از آن‌ها فعال است و شبیه آتش‌فشان عمل می‌کند و بقیه چند سالی است که غیرفعال شده‌اند؛ این گل‌فشان از سطح زمین حدود ۷۲ متر، و از سطح دریا حدود ۱۰۲ متر ارتفاع دارد.
کارشناس گردشگری محلی چابهار تصریح می‌کند: گل‌فشان «پانگ»، نمونه‌ای از یک گل‌فشان کاملاً مخروطی است؛ در قله مخروط و داخل دهانه اصلی، دهانه‌هایی چند سانتی‌متری وجود دارند که گل خاکستری یا سبزرنگ، از دهانه آن‌ها خارج می‌شود و به‌طرف دامنه می‌ریزد.
بلوچ اضافه می‌کند: بالا آمدن گل از درون دهانه‌ها و جوشیدنش از آنجا، حدود ۵ تا ۱۵ دقیقه طول می‌کشد؛ ارتفاع این پدیده توریستی بالغ بر ۲۰ متر بوده و قطر دهانه آن به ۱۲ متر می‌رسد، قطر حباب‌های گل ۳۰ سانتی‌متر است و هر بار ۳ تا ۵ لیتر حباب به بیرون پرتاب می‌شود.
گل‌فشان کنارک در اواسط اسفندماه فعالیت خود را پس از خاموشی فصلی آغاز کرده است
مدیر میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چابهار و کنارک نیز بابیان اینکه گل‌فشان کنارک یکی از معدود پدیده‌های ژئوتوریستی جهان است، می‌گوید: در یک رویداد بسیار نادر در ۲۵ اسفند سال ۱۳۹۴ شاهد فعالیت ناگهانی این پدیده بودیم.
عبدالحمید بلوچ‌زاده در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه این پدیده در نوع خود بی‌نظیر است، افزود: پرتاب گل تا ارتفاع ۱۲ متر همراه با غرش مهیب، جاری شدن گل مانند چشمه گرم، داغ بودن گل همراه با بوی خاک و بخار و افزایش ارتفاع کوه به میزان ۵ متر از مهم‌ترین مشخصات این پدیده گردشگری است که باعث شگفتی مردم و مسافرین شده است.
وی ادامه داد: گل‌هایی که از دل زمین به‌صورت حباب در منطقه گل‌فشان خارج می‌شوند بسیار غلیظ‌تر از مناطق دیگر است و علاوه‌بر خواص درمانی، بهبود بیماری پوستی، انقباض عروق، دردهای مفصلی، درمان درد کمر و تنگی عضلانی در صنایع سفال و آجرپزی نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد.
مدیر اداره میراث فرهنگی چابهار و کنارک بابیان اینکه گل‌فشان کنارک در اواسط اسفندماه فعالیت خود را پس از خاموشی فصلی آغاز کرده، تأکید می‌کند: گل‌فشان تنگ آن‌قدر قدیمی است که یکی از اولین گزارش‌های ثبت‌شده درباره‌اش را محققی به نام «هریسون» در سال ۱۹۴۱ نوشته است.
در مجموع آن چیزی که واضح است این است که این پدیده طبیعی یکی از نادرترین پدیده های ژئوتوریستی ایران و حتی جهان است که می تواند در ایام تعطیلات نوروز مقصد مناسبی برای بسیاری از گردشگران و مسافران نوروزی باشد.
خبرگزاری مهر
